Khi ngày càng nhiều doanh nhân, các nhà lãnh đạo tư tưởng và những người am hiểu công nghệ thảo luận cởi mở về Web 3.0, khái niệm khó nắm bắt và có phần chưa được hiểu một cách đầy đủ này luôn được nêu ra trong cuộc trò chuyện về quyền riêng tư trên internet.
Đã qua lâu rồi thời kỳ người dùng phải chấp nhận để các công ty độc quyền dữ liệu người dùng và ra lệnh cho mọi người hoạt động trực tuyến như thế nào. Việc tập trung lượng dữ liệu lớn trong tay một số ít công ty được chọn đã khiến nhiều người quan ngại và do đó thúc đẩy nhu cầu thay đổi.
Quyền riêng tư của người dùng vẫn là một vấn đề cho đến ngày nay. Web 3.0 nhằm mục đích trả lại toàn quyền kiểm soát cho người dùng và phân cấp internet. Nếu điều này xảy ra thì sẽ có tác động gì đối với quảng cáo và ai sẽ được lợi?
Web 3.0 là gì?
Sự xuất hiện rất được mong đợi của Web 3.0, hay còn gọi là Web3, tự động cho thấy sự tồn tại của Web 1.0 và Web 2.0. Có thể quý vị đã nghe nói về hai cột mốc quan trọng này trong lịch sử internet - chúng là những thuật ngữ mô tả web theo từng lần tái lặp và cách thay đổi cũng như phát triển theo thời gian.
Lấy Web 1.0 làm ví dụ. Đó là lần tái lặp đầu tiên của việc internet trở thành một hiện tượng toàn cầu mà hàng triệu người có thể truy cập. Sẽ là công bằng khi cho rằng nhiều người vẫn nhớ web là như thế nào vào cuối những năm 80 và 90. Về cơ bản, đó là một tập hợp các trang tĩnh ít cung cấp khả năng tương tác, ngoài việc đọc nội dung được phát hành bởi một vài cá nhân chủ sự.
Internet khá đơn điệu và đơn giản cho đến khi có sự xuất hiện của những gã khổng lồ truyền thông tương lai lúc ấy - YouTube và Facebook. Cả hai đều cho phép người dùng đăng nội dung của riêng họ mà không cần quá nhiều nỗ lực. Nhưng chính các nền tảng truyền thông xã hội và phát trực tuyến video mới tạo nên Web 2.0 vào năm 2006. Việc phát triển và lưu trữ một trang web cũng trở nên dễ dàng, cho phép nhiều người tham gia vào bối cảnh internet hơn, ngay cả khi họ không có kiến thức về HTML hoặc các hoạt động server.
Tuy nhiên, mặc dù các nền tảng này giúp việc tạo nội dung dễ dàng và sẵn sàng khả dụng, chúng cũng dẫn đến việc tập trung dữ liệu lớn, làm phát sinh các vấn đề về độc quyền, giám sát và quy định thái quá.
Đó là nơi chúng ta đang ở trong lúc này. Chúng ta phụ thuộc quá nhiều vào Google, Facebook (Meta) và những gã khổng lồ công nghệ khác để cung cấp khuôn khổ cho toàn bộ internet. Web 3.0 đã sẵn sàng để thay đổi tất cả những điều này bằng cách chuyển internet từ cơ sở hạ tầng tư hữu sang một khuôn khổ phân quyền chạy trên blockchain.
Thiết kế sổ cái công cộng (public ledger) của blockchain cùng với các thuật toán đồng thuận (consensus algorithms ) và tính minh bạch cao hơn là khuôn khổ hoàn hảo cho bước tiến hóa lớn tiếp theo của internet. Web3 sẽ chạy trên blockchain, sử dụng tiền điện tử crypto và dựa vào tính bất biến của dữ liệu. Quan trọng nhất, Web3 sẽ cung cấp cho người dùng toàn quyền kiểm soát dữ liệu cá nhân của họ và cho mọi người quyền truy cập vào các hệ thống tài chính mang tính cách mạng.
Đó là tầm nhìn hiện tại của Web 3.0. Người ta vẫn đang xem xét việc cách triển khai sẽ khác như thế nào.
“Walled gardens” rung chuyển
Về bản chất, web là một hệ thống giao tiếp phi tập trung. Việc triển khai TCP (Transmission Control Protocol - Giao thức điều khiển truyền vận) không yêu cầu ai phụ trách, miễn là mọi người đồng ý tuân theo các quy tắc giống nhau, tức là các giao thức, trong khi vẫn có thể chấp nhận bất kỳ sai lệch hoặc lỗi tiềm ẩn nào trong giao tiếp. Trên lý thuyết, đó là nền tảng lý tưởng cho một mạng lưới phi tập trung mà tiếc là, khả năng lạm dụng đã không được xét đến.
Điều đó cũng không dự đoán thành công lượng dữ liệu mà một số tác nhân sẽ tích lũy theo thời gian. Facebook, Amazon và Google đã có thể tự xác định mình là những cái tên dẫn đầu ngành sau sự sụp đổ dot-com và tích lũy được vô số dữ liệu có thể đưa họ vượt lên trên tất cả các đối thủ trong nhiều năm tới. Cho đến lúc đó, người ta chưa bao giờ nghĩ rằng việc tập trung hóa với quy mô lớn như vậy là điều có thể xảy ra.
Tuy nhiên, bất chấp viễn cảnh khó lay chuyển về internet không độc quyền và giám sát, đây không phải là lần đầu tiên việc tập trung hóa được thực hiện, và có thể sẽ không phải là lần cuối cùng. Chu kỳ tập trung và phân quyền đã diễn ra trong nhiều thập kỷ nay.
Cũng giống như PC phân quyền sở hữu máy tính, internet và vô số công cụ trực tuyến miễn phí cũng vậy, và điều này đã phá vỡ quy luật mà Microsoft có đối với PC. Sau đó, internet "miễn phí" đã biến mất và được tập trung bởi các công ty lớn. Một lần nữa, chúng ta lại đang tìm kiếm một chu trình phân quyền khác để phá vỡ sự bóp nghẹt mà một số ít tổ chức quyền lực có trên Internet.
Web 3.0 đang định vị chính nó như một lối thoát khỏi mớ hỗn độn mà chúng ta thấy vào lúc này. Có vẻ như đây là chu kỳ tiếp theo: chu kỳ sẽ đưa chúng ta ra khỏi những quy định thái quá và trao lại một phần quyền kiểm soát cho người dùng.
Một thế giới mới dũng cảm với các giao dịch trực tiếp được thẻ hóa
Tất cả những điều này có ý nghĩa gì đối với quảng cáo? Đầu tiên và quan trọng nhất, người dùng sắp có được toàn quyền kiểm soát dữ liệu của họ. Web 3.0 loại bỏ không chỉ dữ liệu bên thứ ba mà còn của bên thứ nhất. Các nhà quảng cáo đang hướng tới một tương lai không có bên nào, trong đó người dùng tự nêu chi tiết những thông tin nào họ muốn chia sẻ và chia sẻ với ai.
Thứ hai, bất kỳ khuôn khổ nào dựa trên blockchain đều mang lại sự trung thực và minh bạch hơn cho mọi giao dịch mà ta có thể thực hiện trực tuyến. Điều này cũng đúng đối với quảng cáo. Mối quan hệ giữa nhà quảng cáo và nhà phát hành đã bị phá hoại bởi vô số bên trung gian, những người ban đầu muốn tạo điều kiện thuận lợi cho việc mua không gian quảng cáo, nhưng rốt cuộc lại tạo ra một hệ thống lãng phí dễ bị gian lận. Các SSP, DSP và trao đổi quảng cáo là những trung gian công nghệ quảng cáo chính, và như vậy, tất cả đều được hưởng lợi từ sự lãng phí mà chúng gây ra cho nhà phát hành và nhà quảng cáo.
Với Web3, cuối cùng thì chúng ta cũng có thể mong đợi nhiều giao dịch trực tiếp hơn và ít bên trung gian muốn làm giàu từ những người khác. Lấy Brave Ads làm ví dụ. Họ cung cấp BAT, hay Basic Attention Tokens, mà nhà quảng cáo có thể mua bằng tiền pháp định và sau đó giao dịch với nhà phát hành để thu hút sự chú ý độc nhất của khách truy cập. Các công ty làm việc trực tiếp với các nhà phát hành và nhà quảng cáo, bao gồm MGID, cũng được hưởng lợi từ sự thay đổi mô hình trong quảng cáo.
Có lẽ sự thay đổi lớn nhất mà ta có thể mong đợi là người dùng được trả tiền để xem quảng cáo. Bởi vì họ có toàn quyền kiểm soát dữ liệu của mình nên các nhà quảng cáo sẽ được lợi hơn bằng cách nhắm mục tiêu đến đối tượng độc nhất, quan tâm và sẵn sàng chia sẻ dữ liệu của họ. Đây là loại đối tượng khán giả tốt nhất cho bất kỳ nhà quảng cáo nào. Nói một cách đơn giản, với Web3, mọi người đều có thể đạt được điều gì đó.
Tóm lại
Web 3.0 buộc phải trao lại quyền kiểm soát cho người dùng. Với việc có nhiều tác dụng hơn trong cách xử lý dữ liệu và xử lý bởi ai, người dùng sẽ được hưởng lợi từ tính bảo mật và quyền riêng tư tốt hơn. Các nhà quảng cáo sẽ phải thích ứng với thực tế mới này; tuy nhiên, chứng kiến công nghệ quảng cáo bị lãng phí như thế nào trong thời điểm hiện tại, Web3 dường như là cách tốt nhất tiếp theo cho tất cả những ai có liên quan.
